Rozwój Osobisty dla Początkujących
Rozdział 4.2 – Błędy poznawcze i heurystyki w naszym życiu
Jedna z największych przeszkód w podejmowaniu trafnych decyzji są tzw. błędy poznawcze. Są to uproszczone schematy myślenia, które odziedziczyliśmy po naszych praprzodkach. Osiemdziesiąt tysięcy lat temu, na sawannie, lepiej było podejmować decyzje szybko i reagować, choćby błędnie, niż czekać i analizować. Ci praludzie którzy mieli takie tendencje, przeżyli i mieli okazję stać się naszymi przodkami. Dzisiejszy świat jest jednak inny. Na szczęście dużo bardziej bezpieczny, ale niestety też dużo bardziej złożony. Dlatego skłonności, które pomagały naszym przodkom, nam mogą potwornie szkodzić.
Poniżej znajdziesz kilka spośród kilkuset różnych błędów poznawczych, którym podlegamy, wraz z sugestią jak możesz im, w swoim życiu przeciwdziałać. Nie unikać ich – niestety, są w nas wpisane w dużej mierze „na twardo”, ale przeciwdziałać.
Efekt potwierdzenia
Mamy naturalną tendencję do szukania dowodów na rzeczy, w które już wierzymy. Naszym przodkom bardziej się opłacało fałszywie uznać, że dziwny kształt w trawie to przyczajony tygrys, niż próbować to podważyć i skończyć jako obiad. Dziś mamy ich skłonności. Jeśli już zaczniemy w coś odrobinę wierzyć, będziemy na to szukali kolejnych dowodów – niezależnie od tego, czy dotyczy to czyjegoś podejścia do nas, naszej ulubionej partii politycznej czy poglądów n.t. globalnego ocieplenia. Zaślepia to nas niestety często na faktyczny stan rzeczy.
Jak przeciwdziałać: Celowo, „na siłę” szukaj argumentów przeciwko temu w co wierzysz. Szukaj ograniczeń i wad swoich poglądów. Czytaj książki, prasę, strony, itp. podważające Twoje poglądy.
Dysonans poznawczy
Czyli tendencja do prób pogodzenia sprzecznych poglądów lub faktów z poglądami na temat swój lub innych ludzi. Dysonans ma szczególne znaczenie ilekroć zrobimy coś, co mogłoby podważyć naszą pozytywną opinię na swój temat. Naturalnie będziemy wtedy mieli tendencję do reinterpretacji faktów tak, aby nasza opinia nie uległa zmianie, np. pomniejszając popełniony błąd.
Jak przeciwdziałać: Miej świadomość swojej tendencji do dysonansu i weryfikuj, czy aby mu nie podlegasz w danej chwili.
Konformizm społeczny
Jesteśmy istotami społecznymi i ulegamy wpływowi innych osób, czy to nam się podoba, czy nie. Jeśli wiele osób coś jednogłośnie mówi, nawet nieświadomie zmienimy zdanie, by dopasować się do opinii ogółu. Alternatywą byłoby ryzyko ostracyzmu i wykluczenia z grupy.
Jak przeciwdziałać: Konformizm społeczny przestaje działać jeśli pojawi się choć jeden wyraźny sprzeciw. Dlatego dbaj o to, by mieć w swoim otoczeniu kilka osób pełniących funkcję adwokata diabła, podważających konsensus. Ułatwi Ci to przeciwdziałanie wpływowi grupy.
Efekt aktora-obserwatora
Jeśli ktoś zrobił coś źle – jest leniwy i niekompetentny. Jeśli ja coś źle zrobiłem – sytuacja sprzysięgła się przeciwko mnie.
Jeśli ja coś zrobiłem dobrze – jestem wspaniały i genialny. Jeśli ktoś coś dobrze zrobił – miał akurat sprzyjające warunki.
Efekt aktora-obserwatora to tendencja do przypisywania porażek innych ich naturze, ale własnych porażek warunkom zewnętrznym (oraz vice-versa w przypadku sukcesów). Oczywiście sprawia to, że zbyt surowo oceniamy innych, a siebie możemy przeceniać.
Jak przeciwdziałać: Zwracaj celowo uwagę i na sytuację i na cechy, zarówno swoje jak i innych. Szukaj pełnego opisu sytuacji.
Efekt pewności wstecznej
Po fakcie bardzo łatwo nam uznać, że dany wynik był zawsze oczywisty i łatwy do przewidzenia. Niestety, rzadko kiedy było tak faktycznie. Może to nas prowadzić do chwalenia ludzi za głupie decyzje, które akurat szczęśliwym trafem dały efekty (i ganienia za mądre decyzje, które niestety, przez zwykłego pecha, się nie sprawdziły).
Jak przeciwdziałać: Staraj się celowo wrócić myślami do stanu wiedzy sprzed danego wydarzenia – i oceniaj decyzje z tej perspektywy, a nie z wyniku konsekwencji, na które wpływ ma też zwykły przypadek.
Efekt ślepej plamki
Rozdział ten chciałem zakończyć przywołując jeden z najwredniejszych błędów poznawczych. Polega on na głębokim, ale bardzo złudnym przekonaniu, że inni może i owszem, podlegają błędom poznawczym, ale Ty już przecież nie.
Jak przeciwdziałać: Podlegasz błędom poznawczym. Zaakceptuj to. Wyszukaj więcej informacji na ich temat- pozwoli Ci to lepiej zrozumieć je oraz siebie samego.
Rozwój Osobisty dla Początkujących jest dostępny ZA DARMO. Są to informacje na tyle ważne i podstawowe, że chcieliśmy zadbać o ich udostępnienie jak najszerszej publiczności, także osobom które mogły nie być jeszcze zdecydowane na zakup materiałów rozwojowych (lub po prostu nie było ich na to stać).
Jeśli jednak chcesz z tych informacji korzystać nieco wygodniej, w formie e-booka, lub też po prostu docenić pracę włożoną w zebranie i przygotowanie tego poradnika czy w działalność autora - możesz to zrobić kupując ebook, dostępny na MindStore.
Dzięki za wsparcie :)