Refluksja, czyli głębokie bzdury

„Tylko mędrzec nie wie, jak zmarnować prawdę”, jak powiada losowy generator tekstów stylizowanych na Paolo Coehlo.

Ten cytat to przykład czegoś, co amerykański filozof Daniel Dennet nazwał „deepity”, a co sam pozwalam sobie spolszczyć na „refluksję” – połączenie głębokiego rozważania i refleksji, z refluksem, czyli odruchem przypominającym odruch wymiotny.

Refluksje to stwierdzenie, które funkcjonuje na dwóch poziomach:

a) na jednym jest po prostu truizmem, zdaniem prawdziwym, ale oczywistym i nic nie wnoszącym

b)ma jednak też drugi poziom, dużo głębszą interpretację, która jest jednak nieprawdziwa.

Inne przykłady refluksji to np.

„Nauka nie zna odpowiedzi na wszystkie pytania.”

„Miłość to tylko słowo.”

„Wszystko da się wyjaśnić jednym zdaniem.”

„Niektóre trudności są ukrytymi okazjami.”

Na jednym poziomie są one oczywiście wszystkie prawdziwe. Jednak niosą ze sobą też pozorną głębię, który to głęboki przekaz można jednak bardzo łatwo obalić.

Refluksje są o tyle ciekawe, że ludzie często przedstawiają je jako wsparcie do głębszej, fałszywej interpretacji, ale gdy się tą interpretację podważy, uciekają się od obrony truizmu. Jeśli zaś uda im się obronić truizm (a zwykle im się uda, truizmy z definicji są prawdziwe, więc trzeba być dość niekompetentnym dyskutantem, by ich nie obronić), traktują to z kolei jako dowód na trafność głębokiej interpretacji. Ciekawy przykład podwójnego wiązania i dość wrednej zagrywki manipulacyjnej.

A, czy wspomniałem, że duża część materiałów rozwojowych opiera się na refluksjach? ;) Jeśli chcesz się pobawić, sięgnij do paru książek i przejrzyj je pod tym kątem, możesz być bardzo zaskoczony ich powszechnością. Najciekawsze proponuję wrzucić do komentarzy;)

P.S. Dzięki Łukasz Zawora za wskazanie mi tego bardzo ciekawego tematu :)

Podziel się tym tekstem ze znajomymi: