Jak być prawdziwym mężczyzną?

Jak być prawdziwym mężczyzną? Pytanie strasznie ważne dla ogromnej liczby facetów (oraz umiarkowanej liczby ich partnerek). Pytanie, przez które wiele osób miota się, nie mogąc znaleźć odpowiedzi lub próbując się przystosować do odpowiedzi niekoniecznie mającej dla nich specjalny sens. Pytanie, na odpowiedzi na której próbują zarabiać wszyscy od psychologów, przez stylistów, trenerów uwodzenia, a kończąc nawet na kapłanach różnych religii.

Odpowiedź: 42*.  Proszę, nic nie musisz płacić.

A teraz przyjrzymy się temu jakie pytania należy sobie w tej kwestii faktycznie zadać. Bo tytułowe po prostu nie ma większego sensu.

*Wiem, bezczelna zżynka z „Autostopem…” ;)

Pytanie o to jak być prawdziwym mężczyzną jest bezsensowne, bo czegoś takiego po prostu nie ma. Owszem, są pewne stereotypy tego, kim mężczyźni są lub być powinni. Tyle tylko, że one też są zwykłą wydmuszką. Wszystko co wydaje Ci się, o tym jacy mężczyźni być powinni… To wszystko ktoś, gdzieś, kiedyś postawił na głowie. Jakiś czas temu, w jakimś miejscu – zwykle całkiem niedawno i niedaleko – za wzór męskości uznawano coś skrajnie przeciwnego! Niektóre elementy tych naszych współczesnych stereotypów maja sto czy dwieście lat, ale na większości nie zdążyła jeszcze nawet wyschnąć farba.

Dlatego rozważanie bycia prawdziwym mężczyzną jest po prostu absurdalne. Bo którym chcesz być?

Twardym wikingiem, z ich obsesyjnym dbaniem o wygląd włosów i fantazyjnymi fryzurami na włosach i brodach?

Średniowiecznym rycerzem, u którego płacz rzewnymi łzami był najwyższym przejawem męskości?

Walecznym samurajem, który brał sobie ucznia-kochanka albo spartańskim wojownikiem, który uważał, że prawdziwa miłość może być tylko między mężczyznami?

Gdziekolwiek i na cokolwiek spojrzysz, jeśli zetrzesz wierzchnią warstewkę lakieru „tak zawsze było” odkryjesz pod spodem fascynującą i zróżnicowaną historię wskazującą na zupełnie inne dzieje danego standardu społecznego.

(Dlatego tak uwielbiam czytanie historii „dziwnych” rzeczy, np. długu czy piwa – bo uczą o zróżnicowaniu świata i elementów naszej kultury, którego nawet nie podejrzewaliśmy.)

Kultura, propaganda, kto by to rozróżniał?

Od jakiegoś czasu po internetach chodzi mem porównujący bohaterów akcji z lat 80-tych z współczesnymi piosenkarzami z boysbandów, z podtekstem „Męskość upada, bo my oglądaliśmy Rambo, a nasze dzieci Justina”. Cóż, odłóżmy tu na bok fakt, że i dzisiaj mamy naprawdę niezłych bohaterów kina akcji. Faktem jest, że to kino stało się deczko bardziej złożone, mniej tu czarno-białych historyjek, więcej nieco niuansów. Można to wyjaśniać potrzebami widowni, która znudziła się prostymi bajkami o dobrych amerykanach i złych obcych. Sądzę jednak, że jest prostsze i ważniejsze wyjaśnienie.

Zimna wojna się skończyła.

„Umierający” w naszej kulturze „etos” twardego faceta jako esencji męskości jest zwykłą propagandową fikcją, stworzoną na potrzeby zimnej wojny. Amerykanie potrzebowali jakiegoś przekazu, symbolu unifikującego społeczeństwo w przekonaniu o swojej wyższości i bitności. Takim symbolem stali się – wcześniej postrzegani jako zwykli robotnicy – kowboje. Dzielni pionierzy, twardzi mężczyźni i kobiety, walczący z przeciwnościami, łotrami i dzikimi czerwonymi. To z nich wywodzili się dzisiejsi, PRAWDZIWI amerykanie!

Nie był to oczywiście pierwszy taki projekt kulturowego przekłamania przeszłości. Sagi rycerskie i cały obyczaj rycerski były wyssanymi z palca bajkami, mającymi jakoś poskromić i ukierunkować tłumy bezdziedzicznych szlachciców. Lepiej w końcu by tłukli się w zrytualizowanych turniejach, niż napadali na drogach na podróżnych. Podobnie japońscy samuraje. Ideał samuraja – mistrza miecza był sztucznym tworem urzędników szogunatu Tokugawa, sposobem na uświetnienie swoich przodków i siebie samych. Prawdziwi samurajowie byli mistrzami, a i owszem – ale łuku. Niespecjalnie chwalili się swoimi zdolnościami jako miecznicy, bo byłoby to równoznaczne ze stwierdzeniem, że nie potrafią trafić do celu i muszą się siekać jak chłopi.

Podaje te przykłady po to, żeby spróbować Ci coś uświadomić. Fantazja o twardym macho, jaką sprzedały nam filmy z ostatnich kilkudziesięciu lat,to po prostu licentia poetica filmowców. To żaden prawdziwy czy jedyny standard, do którego za wszelką cenę warto dążyć, czy którego zanik oznacza upadek cywilizacji. (Tak, serio widziałem takie tezy.)

To fikcja. Ona nigdy nie istniała, więc nawet nie za bardzo ma jak zanikać. Po prostu przekształca się w inną fikcję.

Fikcja to nic złego

Chcę tu wyraźnie zaznaczyć jedną rzecz. Jeśli pasuje Ci taki społeczny standard, czy to ze starych westernów i filmów akcji, czy np. współczesny, to super! Jeśli się w nim odnajdujesz, czujesz się z nim dobrze oraz nie narzucasz go innym ludziom – wspaniale! Temat w zasadzie dla Ciebie zamknięty, wiesz czego chcesz, odnajdujesz się w tym, super.

Problem z takimi standardami pojawia się, w jednym z dwóch przypadków:

a) wierzysz w dany standard, ale inni go nie spełniają, więc zaczynasz się frustrować światem,

b) wierzysz w dany standard, ale go nie spełniasz ani nawet nie wiesz jak spełnić, więc czujesz się mniej wartościowy.

Często obydwa te układy mieszają się zresztą w ramach tzw. nadkompensacji. Ten mechanizm obronny polega na nadmiernym podkreślaniu obszaru, w którym czujemy się słabo i niepewnie. Osoby mające kłopoty ze zrealizowaniem fikcyjnych standardów męskości, które przyjęli, będą więc często starały narzucić te standardy wszystkim i pozować na osoby realizujące takie standardy w 120%.

Jeśli mamy do czynienia z pierwsza sytuacją, warto po prostu popracować nad akceptacją, że inni ludzie mogą mieć inne standardy niż Twoje. To i tak tylko fikcja, więc skoro akceptujesz, że ktoś lubi kryminały, a kto inny horrory, to czemu nie możesz zaakceptować tego?

Natomiast w drugiej sytuacji może warto się zastanowić czy te standardy męskości mają w ogóle dla nas osobiście sens, czy też może są tylko pewnym introjektem, przekonaniem przyjętym jako standard bez głębszego go przemyślenia. Jeśli mają sens, można spróbować przygotować plan ich realizacji.

Zwykle jednak okaże się, że sensu tak naprawdę nie mają. Przyjęliśmy je przez osmozę kulturową, „nasiąkliśmy” nimi z filmów, książek, komiksów, komentarzy znajomych i nieznajomych. Oni też ich zwykle sami nie wymyślili, tylko również przyjęli, w odwiecznej gierce kulturowego głuchego telefonu.

Jeśli jednak odrzucisz te standardy, to pojawia się jeden kolosalny problem.

Co w zamian?

Jakie standardy powinieneś przyjąć zamiast tego? Co to znaczy być mężczyzną? Do czego dążyć?

Tutaj NIE MA prostych odpowiedzi, prawdziwych dla wszystkich. Wręcz nie może takich być. Ale są pytania, które możesz sobie zadać, konkretne kierunki, które sam sobie możesz obrać. Postaram się poniżej przedstawić nieco takich pytań, miejscami wskazując jak odpowiedzi na nie zmieniały się przez wieki.

---

Przerwa na reklamę ;)

---

---

Wracamy do artykułu :)

---

Jak powinien wyglądać „prawdziwy mężczyzna”?

Wbrew popularnym przekonaniom, naprawdę nie ma tu jednego standardu. Wspominałem już, że wikingowie byli niezłymi fircykami. Podobnie mężczyźni renesansowi, których stroje były bardzo androgeniczne. Nawet takie rzeczy jak „męskie” i „żeńskie” kolory zmieniały się wielokrotnie. Do początku XX wieku w ogóle nie było czegoś takiego, jak podział na stroje dla chłopczyków i dziewczynek, wszystkie dzieci ubierano podobnie. Gdy zaczęło się to różnicować (głównie z przyczyn marketingowych, dzięki temu Ann nie mogła nosić ubranka po starszym bracie ani oddać swojego młodszemu), na początku to niebieski był kolorem dziewczęcym (delikatny i kwiatowy), a różowy był kolorem chłopczyków. W końcu to kolor czerwonego mięsa i krwi wroga!

Standardy zmieniają się bardzo elastycznie, więc warto się bardzo zastanowić nad tym, czy chcemy tu za nimi podążać, czy po prostu wybrać strój, z którym się będziemy dobrze czuli i w którym będziemy dobrze wyglądali. Ważniejszym pytaniem może być to, który z tych czynników powinien być dla nas istotniejszy. Mając okazję ubrać się pięknie, ale niewygodnie, lub bardzo wygodnie, ale brzydko, co powinno być dla Ciebie priorytetem?

Czy mężczyzna powinien być emocjonalny?

Naprawdę zastanawiam się skąd wzięła się idea „chłopaki nie płaczą” i całego tego wypierania emocji u mężczyzn. Przez przytłaczającą większość historii naszej kultury to emocje mężczyzn były traktowane jako ważniejsze i cenniejsze. Odyseusz – bohater wojny trojańskiej i władca – ryczał co i rusz! Podobnie rycerze średniowieczni czy wiktoriańscy dżentelmeni. Łzy były oznaką szczerości, zaangażowania, uczciwości. Myślę, że zmieniło to dla nas paru aktorów z nieruchomymi twarzami – Eastwood, Wayne, itp. Tak mocno wpisali się w naszą kulturę, że trudno nam dostrzec, że może być inaczej. A może być zdecydowanie.

Czy mężczyzna powinien być emocjonalny? A może tylko częściowo – niektóre emocje są dozwolone, a inne nie? Kiedy, w jakich sytuacjach możesz, a kiedy nie możesz wykazywać emocji?

Jaka powinna być rola mężczyzny w związku?

Podział obowiązków historycznie był dyktowany bardziej przez sytuację ekonomiczną, niż cokolwiek innego. Wciąż obecny w naszej kulturze „standard” pracującego męża zarabiającego na rodzinę i żony w domu jest w dużej mierze pochodną rewolucji przemysłowej, z intensywną pracą w fabrykach. Wcześniej przez kilka stuleci mieliśmy bardziej zrównoważony układ – bo np. praca przy hodowli zwierząt wymaga równego zaangażowania obydwu płci. Jeszcze wcześniej układ gdzie kobiety nie miały w ogóle osobowości prawnej, były de facto własnością męża lub ojca. Jeszcze wcześniej – poziom dużo większej równości. Takie układy zmieniały się co i rusz w naszej historii.

Więc zamiast myśleć o tym „jak powinno być”, zapytaj siebie – jak chcesz by było u Ciebie? Jak chce osoba z którą jesteś lub z osobą o jakim podejściu chcesz się związać? Układy są naprawdę zróżnicowane i wszystkie mogą być szczęśliwe. Znam układy, gdzie jedynym żywicielem jest mężczyzna, takie gdzie jest nim kobieta, takie gdzie obydwoje osób pracuje. Znam takie, gdzie w pewnym momencie związek utrzymywała ona, a obecnie on – i vice versa. Wśród tych różnych typów znam bardzo szczęśliwe związki i takie niezbyt szczęśliwe – i układ jaki mają nie jest dla tego szczęścia istotnym kryterium. Jest nim natomiast akceptacja tych układów przez obydwie strony.

Czy mężczyzna powinien się zajmować dziećmi?

Historycznie dziećmi zajmowali się i sami mężczyźni i same kobiety i (jak rodzinę było stać) po prostu najemni służący lub niewolnicy. Często pojawiały się przedziały – do tego wieku ojciec, potem matka, albo vice versa. Naprawdę nie ma tutaj jasnych standardów, dlatego masz okazję ustalić własne. Jaka powinna być rola mężczyzny względem dzieci?

Mężczyźni, a status

Jakie powinny być zachowania statusowe prawdziwego mężczyzny?

Zachowania statusowe, czyli pierwotne zachowania dominacji stadnej. W niektórych kulturach męskość i wysoki status są bardzo silnie powiązane. Jest tak zwłaszcza tzw. kulturach honoru, kulturach pasterzy, którzy potrzebowali chronić swoje stada przez posiadanie opinii drania, który – jak mu zwiniesz owieczkę – będzie cię ścigał i zaciuka. Kultury te mają zwykle jeszcze jeden element – są generalnie dość ubogie. Im mniej masz, tym wyraźniejsze demonstracje honoru/dominacji są potrzebne. Gdy honor jest jedynym, co masz, musisz bardzo się starać by go nie stracić.

Im majętniejsze stają się społeczeństwa, tym mniejsza potrzeba osobistego demonstrowania swojej wartości i tym bardziej łagodne stają się zwyczaje. Przejawem bycia prawdziwym mężczyzną przestaje być skłonność do przemocy czy fizycznej dominacji, a staje się wręcz wyrafinowanie zachowań.

Tyle tło historyczne. A jak u Ciebie? Czy mężczyzna powinien dominować? Ulegać? Być elastycznym w tym zakresie?

Seksualność prawdziwego mężczyzny

Nawet nie wiem gdzie tu zaczynać, w epoce filmów porno które, co tu dużo mówić, budują mocno nierealistyczne oczekiwania i przekonania (odnośnie obydwu płci). Zacznę więc od cofnięcia się w czasie i wskazania, że standardy odnośnie seksu i miłości również bardzo się zmieniały. Wciąż się zresztą zmieniają – ideał faceta w Japonii (przynajmniej jeszcze parę lat temu, nie wiem jak teraz)? Młodszy brat. Reklamy w metrze p.t. „teraz mam nogi tak gładkie jak moja dziewczyna”. Nie, wcale się nie nabijam – Japonki akurat na to lecą/leciały. Ale też historycznie to miłość męsko-męska była często wskazywana jako ta prawdziwa, a relacje z kobietami sprowadzały się w zasadzie tylko do płodzenia potomstwa. Nawet w średniowiecznej Europie, gdzie pod wpływem kościoła homoseksualizm był zwykle traktowany jako zbrodnia, niektóre państwa dopuszczały dość ciekawe rozwiązania. Np. francuskie „ubratowienie” (affrerement) było de facto pierwowzorem małżeństw homoseksualnych.

Nawet tutaj nie ma więc jasnych standardów czy zasad. Są preferencje – może więc warto zastanowić się nad Twoimi? Wiem, że zwłaszcza w tym temacie nie jest to łatwe, stereotypy kulturowe męskości są szczególnie silne w tym obszarze i przyjrzenie się tym kwestiom wymaga sporej samoświadomości.

Zdecydowanie i odwaga prawdziwego mężczyzny

Tak naprawdę kwestie te podpadają pod wspomniany status. Wysokostatusowi są odważni i zdecydowani. Niskostatusowi nie są. Ale czy mężczyzna faktycznie musi być zawsze wysokostatusowy to już kwestia do własnej oceny.

Żyjesz w społeczeństwie

Powyższe pytania mają na celu przekazanie Ci jednej prostej prawdy – nie ma jednego, prawdziwego standardu bycia mężczyzną. Jeśli pasują Ci standardy społeczne w tym zakresie – super. Jeśli nie – znajdź swoje.

Tylko istotna kwestia – takie odpowiedzi nie mają służyć samousprawiedliwieniu czy lenistwu. Nie chodzi o stwierdzenie „a, jest super jak jest i tyle”. Chodzi o standardy dla Ciebie, ale mogą to też być standardy wysokie, coś do czego możesz dążyć. Bo koniec końców żyjesz w społeczeństwie i ludzie wokół Ciebie też mogą mieć inne standardy i oczekiwania. Twoja partnerka lub partner może mieć inne standardy męskości niż Ty i pewne rzeczy, które robisz, mogą być dla niej/niego po prostu nieatrakcyjne. Co istotne- standardy tej osoby mogą być zupełnie inne od kulturowych, więc często warto się dopytać zamiast zakładać, że „na pewno chce, żebym był taki i taki”.

Standardy tego co to znaczy być prawdziwym mężczyzną zmieniały się przez wieki. Może czas – zamiast przyjmować gotowce – zacząć samemu podejmować decyzje i wybierać własne standardy dla siebie? Dbając, oczywiście, o to, żeby to były faktyczne standardy ;)

---

---