Czym jest „Mroczna Triada” Cech Osobowości?

Tak zwana ”Mroczna Triada”  cechy osobowości, to kombinacja trzech często współwystępujących o wyjątkowo toksycznych skłonności.

Na mroczną triadę składają się: narcyzm, makiawelizm i psychopatia.

Narcyzm, czyli skłonność do idealizacji siebie,  pompatyczności, rozdmuchanej próżności i skupienia na sobie i swoich potrzebach. Niezdrowa miłość własna.

Makiawelizm, czyli tendencja do manipulacji i wykorzystywania innych w cyniczny wyrachowany sposób. Do skrajnego skupienia na własnych korzyściach. Skłonność do wpływu i do oszukiwania, oraz do ignorowania wszelkich standardów etycznych i moralnych

Psychopatia, czyli skłonność do zachowań aspołecznych, problemów z kontrolą złości, ograniczonej empatii i zdolności rozpoznawania lęku i smutku u innych. Brak poczucia winy czy wstydu.

Te trzy cechy mogą występować oddzielnie lub razem. Nawet oddzielnie każda z nich jest, sama z siebie, potencjalnie problematyczna.  Są jednak osoby które będą produktywnymi członkami społeczności, mając na przykład silny narcyzm albo skłonności psychopatyczne albo rozbudowany makiawelizm. Można sobie wyobrazić na przykład narcystycznego artystę, który i tak tworzy wspaniałe dzieła sztuki.  Albo makiaweliczną postać w organizacje dobroczynnej, manipulująca sponsorami dla uzyskania lepszych warunków dla organizacji. Historia zna wiele takich osób, jak Richelieu czy Talleyrand, jednocześnie makiawelicznych i zasłużonych dla swoich państw. Albo lekarza-patologa. Psychopatę, który lepiej  wykonuje swoją pracę, ponieważ nie wyczerpuje go ona tak psychicznie, jak wyczerpywałaby osobę pozbawiona cech psychopatycznych.

Prawdziwy problem pojawia się, gdy te trzy cechy zaczynają występować razem.  A jest tak niestety dość często. ( Niektórzy dodają tutaj jeszcze czwartą cechy również często współwystępującą. Jest nią sadyzm, czerpanie przyjemności z czyjegoś cierpienia.) Taka kombinacja potrafi być bardzo destrukcyjna dla ludzi wokół toksycznej osoby.

Jest to tyle problematyczne, że kombinacja ta  sprzyja początkowemu maskowaniu. Łatwo więc wpaść w sidła takiej osoby i utknąć w nich na długo. Tacy ludzie, ze względu na narcyzm często, bardzo dbają o swój wygląd zewnętrzny, wizerunek i pierwsze wrażenie. Łatwo więc się podobają i sprawiają wrażenie fajnych, atrakcyjnych i wartych poznania ( Z tego powodu wydają się zresztą bardziej atrakcyjne fizycznie – zwykle są lepiej ostrzyżone, umalowane i ubrane niż typowi ludzie. Co jednak istotne, po przebraniu ich normalne stroje i zmianie fryzury, te same osoby nie są już oceniane jako bardziej atrakcyjne. Wspominam o tym bo niektórzy lubią powtarzać mit że psychopaci są bardziej atrakcyjni. Często są, ale tylko dlatego, że jako narcyzi bardziej dbają o swój wygląd. Sama psychopatia nie uczyni Cię bardziej atrakcyjnym.)  

Lepszy wygląd to nie wszystko. Skłonności do makiawelizmu będą sprawiały, że takie osoby na początku zwykle ukrywają swoje prawdziwe ja i ujawniają je tylko wtedy gdy czują że uda im się z tym ujść na sucho.  Wtedy do głosu dochodzą cechy psychopatyczne i najbardziej ekstremalne manipulację, nijak nieograniczone przez wyrzuty sumienia. Bo psychopatia oznacza, że tego w sumienia po prostu nie ma. Co więcej, ponieważ otoczenie widzi zwykle tę narcystyczno-makiaweliczną pozytywną twarz, to często będzie miało problemy z uwierzeniem ofiarom takich ludzi. Bo w końcu są tak czarujący i mili, i sympatyczni. No i są! Dopóki im to się opłaca i ani przez ułamek sekundy dłużej.

Choć fajnie byłoby stwierdzić, że na świecie jest sprawiedliwość i takich ludzi spotka to co najgorsze… cóż, świat nie jest do końca sprawiedliwy. Osoby z wysokimi wynikami w Mrocznej Triadzie mogą osiągać sukces życiowy. Aczkolwiek prawdą jest, że to często sukces na glinianych nogach.  Budowanie go po trupach i cierpieniach kolejnych osób sprawia, że bardzo łatwo w pewnym momencie obrócić takie “ idealne życie”  wniwecz. Klasycznymi przykładami jest tu wielu guru sekt i wielu mówców motywacyjnych, jak choćby James Arthur Ray – mógłby być na plakacie jako reprezentant całej Mrocznej Triady. A o ile profesja guru czy mówcy motywacyjnego ze swojej natury sprzyja skłonnościom narcystycznym, to jeśli pojawiają się tam też pozostałe dwa elementy robi się naprawdę nieprzyjemnie.

Ponadprzeciętnie wiele osób z Mroczną  Triadą będzie też w radach nadzorczych firm.  To te osoby będą miały najczęściej pozwy o mobbing czy molestowanie seksualne. To one mogą być odpowiedzialne za największe skandale. Jednocześnie ze względu na narcyzm i makiawelizm mogą być ulubieńcami mediów.  Wydaje się że Steve Jobs miał dość wysokie wyniki na Mrocznej Triadzie, są pewne sugestie że współcześnie Elon Musk może być kolejnym przykładem takich skłonności. Trzeba przy tym powiedzieć, że w pewnych zakresach Mroczna Triada może byćskuteczna. Osoby z Mroczna triada mogą być na przykład lepsze w negocjacjach. Zwłaszcza krótkoterminowych, gdzie nie trzeba się skupiać na korzyściach drugiej osoby.

Jak ją rozpoznać?

Jest wiele sposobów pomiaru Mrocznej Triady. Klasycznym jest tzw. “Parszywa Dwunastka”, dwanaście pytań, na które odpowiadamy w skali od 1 (wcale) do 7 (bardzo często). Możemy też próbować tak opisać innych znanych nam ludzi. (Choć warto tu brać pod uwagę błędy poznawcze, którym możemy ulegać. W diagnozie klinicznej, jeśli używa się Parszywej Dwunastki robi to kilku niezależnych psychologów i istotny jest też “rozrzut” wyników.)

Parszywa dwunastka to:

1. Manipuluje ludźmi.
2. Kłamię ludziom.
3. Pochlebiam ludziom.
4. Używam ludzi dla swojego zysku.
5. Brak mi wyrzutów sumienia.
6. Nie interesuje mnie moralność moich działań.
7. Jestem niemiły i nieczuły.
8. Jestem cyniczna osobą.
9. Potrzebuję podziwu innych.
10. Pożądam uwagi.
11. Chcę od ludzi przysług.
12. Poszukuję statusu i prestiżu.

Możliwe wyniki to od 12 do 84, gdzie wyniki powyżej bodajże 45 są uznawane za potencjalnie sprzyjające Mrocznej Triadzie (średnie wyniki to ok. 36).

Ewentualnie na Open Source Psychomterics jest też test na Mroczną Triadę, niestety w języku angielskim.

Jak sobie z takimi ludźmi radzić?

Po pierwsze, jeśli to tylko możliwe: unikać.  Niestety, ale takie osoby są po prostu toksyczne. Jest mała szansa, że postarają się coś w sobie zmienić. Więc jeśli tylko masz możliwość unikaj tych ludzi. Staraj się z nimi nie współpracować, nie utrzymywać relacji, po prostu nie narażać się na takie kontakty. Paradoksalnie, jest to coś, co może takim ludziom pomóc – makiawelizm i narcyzm sprawią, że w reakcji na ignorowanie mogą zacząć szukać pomocy na przyczyny takiego ignorowania.

Ponieważ osoby z silną Mroczną Triadą bardzo polegają na swoim uroku osobistym, dobrze jest kontaktować się z nim drogą elektroniczną. To zmniejszy wpływ ich manipulacji i zostawi papierowy  ślad na wszelki wypadek. Są też badania pokazujące, że o ile tacy ludzie radzą sobie lepiej w kontaktach na żywo, tak w kontaktach elektronicznych wypadają wręcz gorzej niż przeciętni ludzie.

Ponieważ osoby z silną Mroczną Triadą lubią skupiać się na odizolowanych ofiarach,  dbaj o to by kontaktować się z nimi przy świadkach. To zmniejszy to ich pole manewru. 

Ponieważ psychopatia sprawia, że tacy ludzie nie potrafią kontrolować swojego gniewu, warto jest nauczyć się nie brać ich agresywnych czy pasywno-agresywnych zachowań do siebie. To wyraz z tego jak oni są spaprani, a nie twoja wina.

Mroczna Triada nie jest niczym fajnym. Ale tacy ludzie są i trzeba sobie z  nimi radzić. Sama świadomość tego, że tacy są, daje spore możliwości. Umożliwia nam odpowiednie reakcje, które zmniejszają wpływ tych negatywnych cech.