Mit półkuli kreatywnej i półkuli analitycznej

Mit: Mamy dwie półkule o mocno oddzielnych funkcjach: lewą – analityczną i racjonalną, oraz prawą – kreatywną, holistyczna i twórczą. To, która u kogo dominuje wpływa na to, jak ta osoba będzie żyła i myślała.

Fakt: Idea ta jest jednym z najpopularniejszych pop-psychologicznych mitów, od lat powtarzanym w wielu źródłach. Jest popularna prawdopodobnie ze względu na łatwość, z jaką pozwala kategoryzować ludzi: „O, ty jesteś lewopółkulowy! A on prawo, bo taki kreatywny!” Drugą prawdopodobną przyczyną jej popularności jest fakt, że opiera się ona na pewnych prawdziwych odkryciach w zakresie neurologii, po prostu wypaczając i zniekształcając.

Zacznijmy więc od podstaw – owszem, istnieją pewne różnice między rozkładem różnych struktur w mózgu. Różnice te najmocniej wychodzą oczywiście u pacjentów z szeroko rozumianymi uszkodzeniami neurologicznymi. To z kolei wpływa niestety na pewne zniekształcenie próby badawczej i wniosków, jakie da się wysnuć z jej analizy. Tym niemniej pewne rzeczy można faktycznie stwierdzić.

To co na pewno można powiedzieć, to że podział „lewa analityczna, prawa kreatywna” jest fałszywy. Zarówno w zadaniach analitycznych, jak i wymagających kreatywności, aktywizowane są obydwie półkule, co jesteśmy dziś w stanie sprawdzić przy użyciu urządzeń sprawdzających aktywność mózgową, takich jak fMRI.

Istnieją jednak przekonujące badania sugerujące, że między prawą, a lewą półkulą istnieje faktycznie różnica, tylko o zdecydowanie bardziej złożonej strukturze. Elkhonon Goldberg, amerykański neurolog łotewskiego pochodzenia, zaproponował na początku lat 80-tych XX wieku teorię nowości-rutynowości jako podstawowej struktury organizacji mózgu. W ramach tej teorii, prawa półkula skupia się głównie na przetwarzaniu nowych informacji, podczas gdy lewa koncentruje się na przetwarzaniu informacji pasujących do dobrze wyuczonych, rutynowych wzorców. Zgodnie z tą teorią, u większości ludzi faktycznie to głównie prawa półkula odpowiadałaby za kreatywne, artystyczne działania – ale tylko dlatego, że większość osób nie ma stosownego doświadczenia i wykształconych rutynowych wzorców w tym zakresie. Jeśli poświęciliby dość czasu na rozwój w tym zakresie, wykształciliby w nim nawyki i zaczęli operować bardziej w oparciu o lewą półkulę.

Wyjaśnia to między innymi fakt, że choć uszkodzenia lewopółkulowych ośrodków mowy – ośrodka Broki i ośrodka Wernickiego – utrudnia lub uniemożliwia mówienie w dobrze znanych językach (ojczystym oraz ew. innych dobrze wykształconych), to potrafi „oszczędzić” zdolność mówienia w językach opanowanych w niewielkim stopniu. Zgodnie z teorią nowości-rutynowości, te nowe języki nie były jeszcze odpowiednio zintegrowane i utrwalone w lewej półkuli, stąd nie były narażone na uszkodzenie.

Z tej perspektywy cały proces nauki może być interpretowany jako proces kształtowania nowych nawyków w lewej półkuli mózgu.

Podziel się tym tekstem ze znajomymi: