Argument: „Dawni mędrcy wiedzieli więcej o ludzkim zdrowiu/mózgu niż dzisiejsza nauka.”

Fakt: Idealizowanie rzekomej ogromnej wiedzy dawnych (zwykle bliżej nieokreślonych) mędrców i guru jest bardzo popularną opcją. Spełnia, równocześnie, kryteria całego szeregu błędów poznawczych. Mamy tu odwołanie do tradycji („skoro było długo robione, to znaczy, że działa”), odwołanie do natury („dawniej ludzie żyli w zgodzie z naturą – cokolwiek by to miało znaczyć – więc tak było lepiej i należy ich słuchać”), odwołanie do autorytetu („to moi pradawni guru tak mówili”) oraz szereg innych efektów. Przede wszystkim jednak opiera się zwykle na naiwnym i mocno kolonialnym obrazie historii innych krajów.

Osoby powołujące się na takie argumenty często myślą o wielkich buddyjskich tradycjach – nieświadome okrutnych tortur stosowanych przez religijnych władców Tybetu (religia zabraniała zabijania wiec jego unikano, ale okaleczenia itp. już nie stanowiły problemu). Myślą o Tradycyjnej Medycynie Chińskiej nie mając pojęcia, że to nowoczesny wymysł Mao Zedonga, który po masowych czystkach wśród lekarzy musiał w jakiś sposób „zrealizować” swoją obietnicę powszechnej opieki medycznej w Państwie Środka, wiec stworzył w zasadzie od zera kastę felczerów z fikcyjnymi „lekami”. Myślą o obrazie amerykańskich Indian żyjących w zgodzie z naturą, nieświadomi masowych polowań, w których zganiali całe stada bizonów z urwiska i wycinali tylko najlepsze kawałki mięsa, zostawiając tony do zgnicia. A wszystko to pokryte jest zwykle dodatkową patyną kolonializmu, ekscytacji orientem połączonej z ekstremalnym spłycaniem innych kultur. (Dla jasności, takie romantycyzowanie i spłycanie innych kultur nie jest konkretnie specyfiką Europy czy USA. W takiej np. Japonii w podobny sposób spłyca się i orientalizuje Chrześcijaństwo.)

W rzeczywistości nie ma w tym momencie żadnych dowodów na to, żeby „dawni mędrcy” znali jakieś wyjątkowe tajemnice, których my nie znamy. Choćby dlatego, że gdyby takie dowody były, to takie „tajemnice” natychmiast zostałyby włączone do współczesnej, powszechnej wiedzy. Być może znajdą się np. pojedyncze rośliny zawierające konkretne substancje, które nie są jeszcze wykorzystywane w terapii jakichś chorób, ale prawdę mówiąc, skuteczność takiego poszukiwania jest dość niewielka. Z milionów dolarów wydanych na ten cel przez NCCAM udało się uzyskać zaledwie dwa niezbyt skuteczne środki na nudności ciążowe.

Idealizowanie przeszłych mędrców i postulowanie, że dysponowali jakąś wiedzą współcześnie nam nie dostępną, po prostu nie znajduje pokrycia w faktach. Ludzie w przeszłości wiedli podłe, krótkie i bolesne życia. Nieporównywalnie mniej przyjemne, bezpieczne czy szczęśliwe niż nasze. Życia pełne chorób, głodu, przemocy i cierpienia. Idealizowanie tamtych czasów i próby doszukiwania się w nich wyjątkowej głębi, zamiast docenić jakość naszego współczesnego życia są wręcz wulgarne.

Przejdź do listy argumentów