Recenzja

Droga na szczyt. Jak ćwiczyć, aby osiągnąć mistrzowską biegłość w dowolnej dziedzinie

Anders Ericsson, Robert Pool

(Dziękuję wydawnictwu Fijorr Publishing za udostępnienie egzemplarza recenzenckiego.)

Tzw. Deliberate practice, celowe ćwiczenie umiejętności, jest tematem, który towarzyszył mi w zasadzie od początków mojej kariery rozwojowej. Badania Kevina Andersa Ericssona zostały pierwotnie spopularyzowane (ale również wypaczone i strywializowane) przez Malcolma Gladwella w jego „Outliers”, dla mnie jednak kluczowym kontaktem z tematem było „Talent jest przeceniany” Geoffa Colvina. Temat był dla mnie tak bliski, że druga książka którą napisałem – „Talent nie istnieje” – była właśnie swego rodzaju „ćwiczeniówką” do wdrażania narzędzi celowego ćwiczenia w praktyce. Niestety, sam Ericsson przez lata był skupiony głównie na badaniach, a jedyną książką jaką poświęcił tematyce było niezłe, ale zdecydowanie akademicko-eksperckie „The Cambridge Handbook of Expertise and Expert Performance” pod jego redkacją.

W końcu jednak, po latach, Ericsson napisał własną książkę o celowym ćwiczeniu dla szerokiej publiczności. „Peak” wyszło w 2016 i błyskawicznie dołączyło do grona moich ulubionych książek. Teraz zaś pojawiło się w polskiej wersji, nakładem wydawnictwa Fijorr Publishing.

O celowym ćwiczeniu (w tym o problemach, jakie wywołuje ten termin) miałem już okazję na blogu pisać nie raz. Ostatnio chyba w tym dłuższym wpisie poświęconym naturze tego zjawiska. Ericsson zaczynał od badań nad pamięcią i jej ograniczeniami. Szybko odkrył, że pozornie przeciętne osoby są w stanie, wraz z odpowiednim treningiem, osiągać zdumiewające wyniki. To skłoniło go do przyjrzenia się, czy w innych dziedzinach nie jest przypadkiem podobnie. Czy to, co określamy mianem „talentu” nie jest tak naprawdę  pochodną odpowiedniego ćwiczenia?

Książka opisuje wieloletnie badania Ericssona w tym zakresie, wraz z bardzo praktycznymi metodami na przeniesienie ich do codziennego życia. Bardzo skutecznie podważa koncepcję wrodzonego talentu w większości obszarów (jedyne obszary, gdzie znalazł pewne aspekty wrodzone, to niektóre sporty – szanse na sukces w footballu amerykańskim u bardzo drobnej osoby będą jednak ograniczone). Wskazuje np. jak zarówno w szachach jak i w GO, inteligencja okazuje się zupełnie nie być powiązana z wynikami. (Najlepsi gracze w GO mają IQ wręcz poniżej średniej!) Nie jest to jednak sednem książki. To mniej tom o podważaniu mitu talentu, a bardziej o tym co potrzebujesz robić dla usprawnienia swojego treningu lub nauki – niezależnie czy jesteś w roli osoby uczącej się, czy nauczającej. Ericsson wyjaśnia różnice między treningiem który daje najlepsze efekty, a tym jak ludzie trenują zwykle, oraz wskazuje jak wdrożyć tą efektywną formę treningu w różnych dziedzinach. (Przy okazji wprowadza też trzeci, pośredni rodzaj treningu, efektywniejszy niż klasyczny, ale mniej skuteczny niż celowe ćwiczenie.)

Dużą nowością w książce jest przedstawienie struktury poznawczej rozwoju umiejętności. Co konkretnie zachodzi w naszym mózgu w miarę, jak stajemy się coraz lepsi w danej dziedzinie. Wprowadzenie koncepcji modeli mentalnych oraz tego, jaki ich rozwój i uzupełnianie prowadzi do wzrostu kompetencji nie tylko dobrze się z współczesną wiedzą o procesach poznawczych człowieka, ale daje też dużo lepszą podstawę do zrozumienia jak się rozwijamy. Ericsson bardzo mocno podkreśla przy tej okazji, że rozwój kompetencji jest wybitnie kontekstowy. Stajemy się coraz lepsi, ale w bardzo niewielkim wycinku rzeczywistości i większość naszych nowych kompetencji nie ulega uogólnieniu na inne obszary. Dla przykładu, lekarze nie stają się lepszymi lekarzami. Stają się bardzo konkretnie lepszymi neurologami albo onkologami. Często ich rozwój jest wręcz jeszcze bardziej sfokusowany i precyzyjny.

Książka jest napisana lekko, ale konkretnie. Nie nadużywa historyjek, jest gęsta treściowo i przydatna tak dla zupełnych nowicjuszy, jak i dla tych, którzy sporo już wiedzą o rozwoju kompetencji. Polecałem ją od lat, ale wiem, że dla niektórych ludzi barierą był język. Już nie jest. Bardzo polecam!

Poziom: S2 – skorzystają i początkujący i bardziej doświadczeni

Ocena: 5/5 – świetny podręcznik z zakresu celowego ćwiczenia umiejętności, najlepsza popularna książka w temacie na rynku

Książkę możesz kupić np. tutaj